A Source of Motivation and Promotion the Otoman Army “Terakki” Allocation.docx

244XVL yuzyln ikinci yasnda timar sisteminde bai gsteren bozukluklar gz nune alndFnda belli birdnemden sonra balayla uygulanrnitr demek mumkiin goriinmemektedir. Nitekim timar sStemindebalgsteren bozulma cmarclcri arasnda, terakki saFlamak iqin hi Ie ve bahancylc timarlardan fcragat cdip61geliri daha.1yiksekbalka 1bi timara talip oUnLanzhuluduEuu -griiyoruz. Miihimne kaytlannda buususa lg T)ir nuum oluka kafecdr. Kms oeylemeyisine gonderilen bu nuumde, fmar vezcamct sahiplcrinin beratlann ycnilenmesindc ve terakkilcrinin tahririnde bir ok hileler ve suiistimallcrolduFu ifadc cdilcrck tczkcrclcr vcrilirkcn hilcyc mahal kalmayacak surcttc dikkat cdilcrck yazlmasemredilmilti .62Osmanl timar telkilatndaki inhitat ve bozukluklar ile ilgili olarak muhtelif tedbirler al in may aalilmi vc bu minvaldc zclliklc kllann paralanmas vc biiyuk hizmctlcr gnncdcn terakki cldc63.edilmesi kesinlikle yasaklanisa da bu durum enselleneinemiJtir. . Pzellikle."duien dirlikler'； sipahiliFeyarar nselere velmeyer ana o saray al5 umera, ca gb yukse zumreye has olarakvcrilmcyc bailami vc bu durum, ilcri gclen kimsclcrin hizmctkarlana dirlik vcrilmcsinc sebep olacak kadar ilcri boyutlara ulalmltr. Sz konusu durum scfcrlcrc iltirak cdccck olan timarl sipahilcrinmiktannn olduka diiiuk seviyelere inmesine sebep olmultur .GncelediFimiz kaytlarda, zeamet sahibi olan timar sahiplcrinin saylannn azlFna dair verilcrinbulunmas da olduka dikkat ckicidir. Timar sisteminin Bosna-Hcrsck'tc uygulanmas ilc ilgili olarakaraitrma yapan Ncdim Filipov5in tcspitcrinc gore, Saray-Bosna garkiyat Enstitiisu'nun tarih vcsikalaarasnda XVL yiizyln sonlana doFru yazlml birok belgede, hizmetleri dokunan asker ve sipahilerintimar veya terakki elde etmek iin uzun siire beklemek meeburiyetinde kaldklana dair vesikalarbulunmaktadr. YincO'nm tcspitlcrinc gore, bu dncmdc timar sistemindeki suistimallcr gz niindcbulundurulursa bir sipahinin9 kendisini zeamet sahibi olabilmesi iin on tane ve daha fazla timar terakkisi kazanmas ve biriktinesi, ancak bu hakkn uzun zaman tahakkuk ettirememesi genellikle karllallan birdurumdu. Dolaysyla bu vaziyet5 biitun sipahilerin kariyerlerini ilerletme Ianslan azaltmakta vemiicadele heveslerini de zayflatmaktayd .Saval psikolojisi asmdan hadiseye bakldFnda5 timar sisteminin balayla uygulandFdncmlcrdc bir timarlnn timarmn clindcn alnma korkusu, savaimak iqin yctcrli motivasyonukazandrmasa da seferberlik cmirlcrinc riayct cdilrncsini saFlamakta, savalta yiFitlik gstcrcrck timanbuyiitme diiiuncesinde olan bir sipahi iqin yine de tetvik edici bir unsur olabilmekteydi .66SonuOsmanh devletindc zcllikle timar ve zeamet sahiplcri iqin bir terfi kaynaF olan “terakki”sistemi, savala olan motivasyonun artmas iqin ctkili bir yntcmdi. Bu yntcm sayesinde sipahilcr,bulundukla kategoriden balka bir kategoriye gcmc Iansma sahip olabiliyorlard. Ancak XVI. yiizyilinikinci yansndan itibaren timar sitemindc bai gstcren bozukluklar, “terakki” tcvcihinin liyakat sahiplcriiqin bir motivasyon vc terfi kaynaF olma fbnksiyonunu gidcrck kaybctmcsinc sebep olmultur.KAYNAKCAACUN Fatma, 44Klasik Dncm Eyalct Gdarc Tarz Olarak Timar Sistcmi vc Uygulamasf Tiirklen C. 9, s.899-908.AKDA¼ Mustafa9 4Timar Rejiminin Bozuluiu, .D.DTCF Dergist C. Ill, S. 4, Ankara 1945, s.419-431.,“Osmanh Miiesseseleri Hakknda Notlaf DTCF Dergisi. C. XIII, S 1-2 (1955), s.27-5l.yn- Ii Efendi, Kavanin-i Al-i Osman der Hulasa-i Mezamin-i Defter-i Divan, (Onsoz: N4.Tayyib Gkbilgin), Gstanbul 1979.BARKAN O. Lutfi, 4'Timaf Ga, C. 12, s.286-333.F¼Ibakanlk Osmanl Ariivi, Miihunme Defteri, C. 1,4, 8, 24, 26, 27, 29, 30.Baibakanhk Osmanh Arlivi5 Timar Rundme Defte, Nu.：, 14, 22, 33, 38, 39, 48, 65, 73, 116, 133.Bu hususta ayntl bilgi iin bkz. Mustafa kda F, “Timar Rejiminin Bozuluhf A.U. DTCF Dergisi, C. L S 4, Ankara 1945,s.419-431.; Ayca bk. Joseph von Hammer, Osmanh l)evleti arihi, (ev.z Mehmed Ata), (Ozetleyen: Abdiilkadir Karahan), C. II,Ankara 1991, s.196-197.61 0. Liitfi Barkan, "Timar"，s.317.; Bu hususta bir beige meFi iin bk. BOA-TRD- 22, s.836.62 MD, C 29, 179/428.''C. Uqok, “Osmanh Devleti Telkilatnda Tmarlaf C. II, s.90.64 M. AkdaF, 4fcTimar Rejiminin Bozululu, s.420."Nedim Filipovi, "4Bosna-Hersekte Timar Sisteminin Gnkiiafnda Baz Hususiyetler, G.l. Gktisat Fakiiltesi Mecmuas, C 15, Nu.:1-4(1953-1954), s.170.R. Murphey, Osmanlda Ordu ve Saval, s.191.FILIPOV1C Nedim, 4wBosna-Hersekte Timar Sisteninin Gnkilafmda Baz Hususiyetler G.C. Gktisat Fakultesi Mecmuas C. 15,No. 1-4 (1953-1954), s. 154-188.Griceli Koqi Bey. Koi Bey RisalesL (hzL:YiImaz Kurt), Ecdad Yay., Ankara 1994.GOYUNQ Nejat, 440smanl Devleti,nde Taka Teikilat (Tanzimat,a Kadar),