A BIBLIOGRAPHIC STUDY ON WORKS ABOUT GAZAV TN MES GAZAV TN MELER üZER NE YAPILAN ALI MALAR HAKKINDA B R B BL YOGRAFYA DENEMES.docx

Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and Histoty of Turkish or TurkicVolume 7/2 Spring 2012, p.997-1022, ANKARA/TURKEYGAZAVATNAMELER UZERINE YAPILAN QALIMALARHAKKINDA BIR BIBLIYOGRAFYA DENEMESIKurat §amil §AHiN*ZETGenel anlamda, du§mana kar§i yaplan sava§lann ve aknlarntasvir edildigi eserlere gazavatname denilmektedir. Bu tur eserler bellibir dneme ait olaylan ayrntl bir §ekilde anlattklarmdan tarihara§tirmacilan iin de nemli bir kaynaktr. Gazavatnameler, sava§lanve olaylan butun aynntilanyla ve heyecan uyandracak biimdeanlatrlar.Bu bibliyografya denemesinde aratrmaclara katk saglamakdu§uncesi ile gazavatnamelerle ilgili yaplan ah§malar ele ahnmi§tir.Qah§malar; kitaplar, tezler, makaleler ve sempozyum bildirileri isimliba§hklar altmda alfabetik §ekilde sralanmtr.Anahtar Kelimeler: Gazavatname, zafername, fetihname,bibliyografyaA BIBLIOGRAPHIC STUDY ON WORKS ABOUTGAZAVATNAMESABSTRACTIn general, works depicting the wars and raids against the enemyare called gazhas chronicles (gazavatname). This kind of works are greatimportant sources for history researches as they elucidate some eventsof specific periods in details. Gazavatnames discourse the wars andincidents in details and in an exciting way.In this bibliographic study, works on gazavatnames are dealt withthe idea to contribute to the researchers. Works are ranged in analphabetical order under the topics of books, theses, articles andsymposium papers.Key Words: Gazavatname, fathnamah, zafarnamah, bibliographyArapa ugazagazve5' kelimesi ile Farsa uname kelimesinden meydana gelengazavatname kelimesi duQmanla yaplan savaQla konu alan eserlerin genel addr. Gazavat, gazakelimesinin oguludur. Gaza; cenk5 savaQ, din diiQman iizerine yaplan sefer ve saldQ(Devellioglu5 1998: 284), din duQmanlana karQ zafer kazanmadr (gemseddin Sami, 2009: 966).Name kelimesi, mektup, kitap, mecmua (Devellioglu, 1998: 804) anlamlarma gelir. GsimlereBartn Universitesi Tiirk Dili Okutman. El-mek: kursatsamilGazadtndmeler Uzerine Yaplan Qalmalar Hakknda Bir Bibliyografya Denemesi 1001eklenerek o isme dair kitap, risale ve varak anlamm da ifode eder (gemseddin Sami5 2009: 1452)ve cdcbiyatnzda bir cdcbi turiin genel ad olan eserlere ek olarak kullanilm Gazavatnamelere ilkolarak megazi ad altnda Arap edebiyatnda rastlanmaktadr. Aslnda, din duQmanla ile yaplansavaQlara cihad ad verilmekte olup gaza kelimesi de zamanla bu anlamda kullanlmayabaQlanmQtr. Gazavatname, edebiyatmza Arap edebiyatndan gemiQ bir turdur. BaQlangta Arapedebiyatnda siyer kitaplarmda bir blumken daha sonra miistakil bir tiir olmuQtur (Yilmaz, 1999:181). Gazanamelerde tek bir savaQ, Gazavatnamede ise savaQlar ve aknlar silsilesi tasvir edilir. Butiir eserler belli bir dneme ait olayla ayntl bir Qekilde anlattklandan tarih araQtrmaclan iinde nemli bir kaynak teQkil eder. Gazavatname gelenegi Tiirk edebiyatmda 15. yiizylda baQlar ve16. yiizylda buyiik geliQme gsterir. zellikle Yavuz Sultan Selim ile Kanuni Sultan Suleyman inseferleri uzerine pek ok gazavatname yazilmiQtir Osmanl dcvletinin gerilemeye baQlaypaknlan durmasyla gazavatnameler azalmQ, gaza geleneginin ortadan kalkmasyla bu tiirundevamllg sona ermiQtir. Tiirk edebiyatmda krk manzum olmak iizere iki yiiz elli civagazavatname tespit edilmiQtir (Levend, 2000: 1). Temennimiz bu eserler iizerinde ciddialQmalann yaplmas ve eserlerin giin yuziine karlmasdr.Tiirk edebiyatmda daha qok manzum olarak ve mesnevi Qeklinde diizenlenengazavatnameler, konu itibariyle zafemame veya fetihnamelerden ok farkl degildir (Erkan, 1996:439). Gazalarda fetih ya da zafer sz konusu dcgildir. Qiinku gaza sadece din ugruna yaplansavaQtr. Fetihnamede bir yerin, Qehrin ya da kalenin zapt edilmesi; zafernamede ise diiQmaninyenilgisiyle sonulanan savaQlar ele alnr. Bunlar sonradan birbirleriyle kaQtlmQ fetihname vezafemame gibi eserlerin hepsine birden gazavatname denmiQtir (Yilmaz, 1999: 182-184) Bir seferesnasnda elde edilen yerlerle ilgili olarak kaleme al man fetihnamelere ise sefername adminverildigi goriiliir. Bir fethi, bir baQany konu edinen bu sefernameler de aslnda hirer fetihnameoldugundan, bunlar dogrudan dogruya tarih kroniklerinin adcta bir parasdr Bunla,gazavatname, zafemame, hatta Selimname ve Suleymanname gibi fethi gerekleQtiren padiQahmadyla anlan eserlerden hem konu hem de iislup bakmmdan ayrt etmek mumkiin degildir (Aksoy,2002: 800). Glk zamanlar gaza teriminin anlamna uygun olarak gayrimiislimler iizerine yaplanaknla konu edinen gazavatnameler, sonrala Musluman toplumlann kendi aralandakisavaQlanni da ele almiQtir.Gazavatnameler iizerine en kapsaml alQmay Agah Sr Levend yapmQtr ve bu konuda,byle baQka nenli alQalarn da yaplmas